Stres i nerwowość to powszechne reakcje na wyzwania codziennego życia, jednak ich wpływ na nasze zdrowie – zarówno psychiczne, jak i fizyczne – jest często niedoceniany. Silne emocje, takie jak strach, niepokój czy lęk, mogą znacząco wpływać na funkcjonowanie układu trawiennego oraz powodować wiele innych problemów zdrowotnych. Zrozumienie tych mechanizmów może pomóc w zapobieganiu wielu dolegliwościom i poprawie jakości życia.
Emocje a Układ Trawienny
Nie bez powodu mówi się, że „zdenerwowany człowiek ma zgagę”. Kiedy jesteśmy pod wpływem silnych emocji, nasze ciało reaguje na różne sposoby. Jednym z najbardziej zauważalnych efektów jest wpływ na procesy trawienne. Znany eksperyment Pawłowa pokazał, że na widok jedzenia psy zaczynają wydzielać ślinę i soki trawienne, przygotowując się do jedzenia. Jednak w sytuacjach stresowych procesy te mogą zostać zahamowane. Przykładowo, kot widząc groźnego psa, momentalnie zatrzymuje pracę żołądka i jelit – to mechanizm obronny organizmu przed potencjalnym niebezpieczeństwem.
U ludzi stres może prowadzić do podobnych reakcji, które objawiają się w różnorodny sposób, od skurczów w przełyku po bóle brzucha, zgagę, a nawet przewlekłe dolegliwości, takie jak spastyczne jelita czy kolitis.
Spazm Przełyku – „Gula w Gardle”
Często, gdy jesteśmy pod wpływem silnych emocji, możemy odczuwać charakterystyczne „ściśnięcie” w gardle. To nie tylko metafora – w rzeczywistości dochodzi do spazmu mięśni przełyku, co utrudnia przełknięcie pokarmu. U niektórych osób objawy te są tak silne, że pokarm może zalegać w przełyku nawet przez godzinę! Co ciekawe, już proste ćwiczenia relaksacyjne mogą pomóc w złagodzeniu tych objawów, co pokazują liczne badania, gdzie pacjenci nauczyli się świadomie rozluźniać mięśnie przełyku i odzyskiwali komfort trawienia.
Kolitis – Stres a Jelita
Podobnie jak przełyk, jelita również reagują na stres. Często słyszymy, że ktoś „ma nerwowe jelita” – to nie tylko frazes. Osoby prowadzące intensywne, stresujące życie mogą częściej doświadczać zaparć, biegunki czy bólów brzucha. Lekarze, diagnozując stan znany jako kolitis, często stwierdzają, że nie ma infekcji ani stanu zapalnego – przyczyną jest po prostu stres i nadmierna aktywność nerwowa.
Nerwowość i Jej Objawy
Nerwowość różni się u poszczególnych osób, podobnie jak fale oceanu. Można jednak wyróżnić jej różne formy, jak „wysokie napięcie nerwowe” czy „nadaktywne nerwy”, które są bardzo powszechne. Objawy nerwowości obejmują: problemy ze snem, zmęczenie, nadmierne martwienie się, lęk przed wypadkami, niepokój, drażliwość czy trudności z codziennymi obowiązkami. W trakcie nasilania się objawów często można zaobserwować fizyczne oznaki nadmiernego napięcia mięśniowego.
Czasami dominują specyficzne objawy, na przykład nerwowość podczas mówienia, co powoduje jąkanie się lub lęk w określonych sytuacjach. Strach, zarówno uzasadniony, jak i irracjonalny, odgrywa kluczową rolę. Herbert Spencer twierdził, że strach jest niezbędny dla postępu człowieka, ponieważ przygotowuje go na wyzwania. Jednak nadmierny strach staje się obciążeniem, prowadząc do dalszych zaburzeń. Gdy strach staje się skrajny, na przykład w postaci fobii, jest to wyraźnie patologiczne.
Techniki Relaksacyjne
Techniki relaksacyjne mogą pomóc w radzeniu sobie z tymi stanami, ale nie wystarczy nauczyć się relaksować tylko w pozycji leżącej. Pacjenci muszą rozpoznawać napięcie podczas odczuwania strachu i rozluźniać konkretne grupy mięśni. Ten proces, nazywany relaksacją różnicową, pomaga również w leczeniu zmartwień i innych objawów nerwowych.
Martwienie się jest powszechną skargą w medycynie nerwowej. Chociaż może się wydawać, że najlepszym rozwiązaniem jest usunięcie przyczyny zmartwienia, często nie jest to możliwe. Różni ludzie inaczej reagują na te same wyzwania: niektórzy popadają w skrajne zmartwienie, podczas gdy inni pozostają spokojni. Zmartwienia często stają się nawykiem, a uspokajanie czy odwracanie uwagi daje jedynie chwilową ulgę. Tendencja do martwienia się utrzymuje się, ciągle znajdując nowe powody.
Współczesne leczenie polega na uczeniu pacjentów obserwowania napięć fizycznych podczas zmartwienia. Te napięcia często są nieświadome, ale mogą objawiać się jako ruchy oczu, marszczenie czoła czy skurcze mięśni. Nauka rozluźniania tych specyficznych napięć może znacznie zmniejszyć skłonność do martwienia się.
Zachęcam Cię do przeczytania wpisu o treningu Jacobsona, który pomoże Ci się rozluźnić – sam go wprowadziłem do swojej codziennej praktyki. Link znajdziesz poniżej.
Jak Zadbać o Układ Trawienny?
Jeśli czujesz, że Twoje emocje mają wpływ na Twoje trawienie, warto zwrócić uwagę na kilka prostych kroków:
- Relaks przed posiłkiem – Spędź kilka minut na świadomym relaksie, leżąc i koncentrując się na oddechu.
- Uważne jedzenie – Jedz powoli, dokładnie przeżuwaj każdy kęs i staraj się nie połykać powietrza.
- Regularne ćwiczenia relaksacyjne – Wprowadź do swojej codziennej rutyny techniki relaksacyjne, które pomogą Ci zapanować nad napięciami w mięśniach, w tym w mięśniach brzucha.
- Skonsultuj się z lekarzem – Jeśli odczuwasz uporczywe dolegliwości trawienne, koniecznie zasięgnij porady lekarza, aby wykluczyć inne poważne schorzenia, takie jak wrzody czy nowotwory.
Nie ma wątpliwości, że życie w stresie odbija się na naszym zdrowiu – również na układzie trawiennym. Jednak dzięki świadomemu zarządzaniu stresem i regularnym praktykom relaksacyjnym możemy złagodzić wiele dolegliwości, poprawiając jakość swojego życia. To, co dzieje się w naszej głowie, ma realny wpływ na nasze ciało – warto więc zadbać o równowagę między emocjami a zdrowiem.
Moje opracowanie na podstawie książki Edmunda Jacobsona „You Must Relax”, w szczególności rozdziałów „Indigestion and Colitis” oraz „Common Nervous and Mental Disorders”.
Następny wpis za tydzień w niedzielę. Proszę pokaż ten wpis innym osobom, może im też się przyda.
Polecam zajrzeć na pozostałe wpisy oraz zaobserwować mojego Instagrama: https://www.instagram.com/napisz_cos/
Dziękuję, że jesteś! Thank YOU